Thời gian qua, tình trạng dụ dỗ, thao túng, lừa đảo, buôn bán người qua không gian mạng (gọi chung là “bắt cóc trực tuyến”) nhắm vào thanh thiếu niên và đặc biệt là tân sinh viên diễn biến vô cùng phức tạp và đáng lo ngại. TP Hà Nội liên tiếp ghi nhận loạt trường hợp sinh viên bị lừa tiền, "bắt cóc online", gây ra những hậu quả nghiêm trọng về tinh thần, tài chính và an ninh xã hội.
Đây là hình thức tội phạm sử dụng công nghệ cao để thao túng tâm lý nạn nhân, khiến họ tự cô lập, tự quay video cầu cứu, sau đó tống tiền gia đình, dù nạn nhân không hề bị trói buộc vật lý. Sinh viên, nhất là tân sinh viên, thường là đối tượng dễ bị nhắm đến do thiếu kinh nghiệm sống, kỹ năng xã hội còn yếu, dễ bị thao túng tâm lý và hoang mang trước những đòn tâm lý chuyên nghiệp của kẻ xấu. Các kịch bản lừa đảo thường xoay quanh việc giả danh các cơ quan chức năng như Công an, Viện kiểm sát, Tòa án, thông báo nạn nhân liên quan đến các vụ án nghiêm trọng như ma túy, rửa tiền, hoặc sử dụng chiêu trò học bổng, việc nhẹ lương cao để dẫn dụ.
Theo cảnh báo từ Công an TP Hà Nội, các đối tượng lừa đảo thường sử dụng các số điện thoại lạ, tài khoản mạng xã hội không xác thực để tiếp cận nạn nhân. Chúng giả danh công an, viện kiểm sát, tòa án hoặc nhân viên ngân hàng, yêu cầu sinh viên cung cấp thông tin cá nhân, mã sinh viên, tài khoản ngân hàng, mã OTP… với lý do đang điều tra vụ án, liên quan đến vi phạm pháp luật hoặc có sự cố cần xử lý gấp. Nhiều trường hợp, các đối tượng còn đe dọa nạn nhân phải làm theo hướng dẫn nếu không sẽ bị truy tố hình sự, khiến sinh viên hoang mang, mất bình tĩnh và dễ dàng làm theo yêu cầu mà không kịp xác minh tính xác thực. Ngoài ra, những lời mời tham gia công việc part-time hấp dẫn, đầu tư tài chính, tiền ảo hay làm thêm tại nước ngoài cũng là cái bẫy được giăng ra để chiếm đoạt tài sản hoặc lôi kéo người trẻ vào đường dây buôn bán người.
Trước thực trạng đáng lo ngại này, Công an TP Hà Nội khuyến cáo người dân, đặc biệt là sinh viên và phụ huynh, cần chủ động nâng cao cảnh giác, thường xuyên cập nhật kiến thức về các chiêu trò lừa đảo mới trên không gian mạng. Mỗi sinh viên cần trang bị kỹ năng tự bảo vệ, không cung cấp bất kỳ thông tin cá nhân, tài khoản ngân hàng, mã sinh viên cho người lạ; đồng thời, tuyệt đối không làm theo bất kỳ hướng dẫn nào qua điện thoại hoặc mạng xã hội từ những người tự xưng là công an, viện kiểm sát hay cán bộ tòa án. Trong bất kỳ trường hợp nào, cần giữ bình tĩnh, xác minh kỹ thông tin trước khi đưa ra quyết định, nhất là khi có yêu cầu chuyển tiền.
Về phía sinh viên, cần xây dựng tấm lá chắn tự vệ vững chắc. Điều quan trọng nhất là Tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân (Họ tên, CCCD, tài khoản ngân hàng, mã sinh viên) cho người lạ dưới mọi hình thức, đặc biệt qua điện thoại hoặc mạng xã hội. Sinh viên phải Cảnh giác với các cuộc gọi giả danh cơ quan chức năng: Tuyệt đối không làm theo hướng dẫn chuyển tiền, tải phần mềm, hoặc giữ bí mật thông tin từ những người tự xưng là công an, viện kiểm sát, tòa án. Hãy luôn nhớ, các cơ quan chức năng khi làm việc sẽ gửi giấy mời, giấy triệu tập chính thức và làm việc trực tiếp tại trụ sở. Sinh viên cần áp dụng Nguyên tắc "Tắt máy - Chia sẻ - Báo cáo": Khi nhận được cuộc gọi/tin nhắn có nội dung đe dọa, yêu cầu giữ bí mật, chuyển tiền, hãy ngắt liên lạc ngay lập tức. Sau đó, chia sẻ với người thân, bạn bè hoặc thầy cô để phân tích vấn đề và cuối cùng, báo cáo sự việc cho cơ quan công an gần nhất.
Về phía phụ huynh, khi nhận được các yêu cầu chuyển tiền trong những tình huống bất thường như con bị tai nạn, bị giữ người, cần nộp tiền phạt hoặc “giải cứu”, cần trực tiếp liên hệ với con hoặc nhà trường để kiểm tra, xác minh. Tuyệt đối không chuyển tiền khi chưa xác minh rõ thông tin. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất để được hướng dẫn và hỗ trợ kịp thời, tránh xảy ra hậu quả nghiêm trọng.
Kỹ năng nhận diện chiêu trò lừa đảo là chìa khóa để bảo vệ bản thân và gia đình. Trong mọi trường hợp phát hiện dấu hiệu lừa đảo, người dân cần báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất hoặc đường dây nóng của Công an TP Hà Nội để được hỗ trợ, xử lý kịp thời, tránh xảy ra hậu quả đáng tiếc. Trường Đại học Công đoàn kêu gọi toàn thể viên chức, người lao động, người học và phụ huynh cùng chung tay nâng cao cảnh giác, xây dựng một môi trường học tập an toàn, lành mạnh trên không gian mạng, vững bước hội nhập và phát triển - Chung tay phòng ngừa tội phạm công nghệ cao chính là cách góp phần giữ gìn sự an toàn cho cộng đồng sinh viên và xã hội.
Ảnh minh hoạ (Nguồn: Internet)
ThS. Nguyễn Anh Đức - Phòng GDCT&CTSV